In welke filterbubbel leef jij?

Herken je nepnieuws en wat ‘betaal’ je eigenlijk voor een ‘gratis’ app? In dit artikel zetten we de informatie van Berber Broekstra van het Mediateam voor je op een rijtje. Zij was te gast tijdens de Digibrigade en deelde in haar workshop waardevolle informatie en goede tips die duidelijk maken dat je kritisch mag zijn, vooral als het gaat over je eigen mediagebruik.

De workshop startte met deze eyeopener: Elke app heeft een prijs! In een film van nog geen twee minuten krijg je een onthutsend beeld voorgeschoteld over hoe makkelijk mensen digitale informatie verstrekken. Terwijl we onze gegevens ‘in real life’ echt niet zomaar weggeven. Zeker de moeite van het kijken waard! De vragen die je jezelf kunt stellen als je een app gaat downloaden: Welke ‘prijs’ betaal ik voor deze gratis app? Kunnen ze bij mijn contacten, berichten of foto’s? Wil ik dat eigenlijk wel of geef ik (ongemerkt) toestemming om mijn gegevens te bekijken?

Nepnieuws?

Het tweede thema wat wordt aangekaart gaat over nepnieuws. Want hoe komt het toch dat mensen zo makkelijk voor de gek te houden zijn online? Op de website van isdatechtzo.nl wordt meer uitleg gegeven door Margriet Sitskoorn, hoogleraar Klinische Neuropsychologie in een artikel en een filmpje. “Ons brein is eigenlijk een beetje lui en daarom heel makkelijk voor de gek te houden”. En: “Nepnieuws geeft vaak sterke emotionele prikkels die onze aandacht trekken. Als het je vervolgens ook nog persoonlijk raakt en het voelt ‘lekker’ dan zijn we snel geneigd om iets aan te nemen als werkelijkheid.” Let dus op bij sterke emoties! In het artikel staan meer tips over hoe je kunt leren nepnieuws te herkennen.

Algoritmes & filterbubbels

Het derde thema gaat over Algoritmes. Een algoritme is een soort stappenplan, een lijstje wat je afwerkt van a tot z. Maar op de computer gaan de stappen razendsnel. Wij zien alleen het eindresultaat. Welke stappen worden genomen om bij dat resultaat te komen, weten we niet. Bedrijven houden algoritmes geheim. Google gebruikt een algoritme, maar Facebook, Instagram en andere sociale media ook.

“Wat we wel weten”, vertelt Berber, “is dat verhalen worden gesorteerd op belangrijkheid, bijvoorbeeld omdat je het leuk vindt (duimpje omhoog), waar je op klikt of waar je lang naar kijkt. Er is dus een voorselectie.” Google kan vaak je locatie zien, dus daarop wordt ook geselecteerd. Er zijn nog veel meer selecties, gebaseerd op dat wat het algoritme van je weet.

Fijn, toch? Zo zie je alleen de dingen die je leuk vindt. Maar het is ook een truc! Bedrijven doen dat vooral zodat jij langer blijft op de website, langer blijft kijken, vaker gaat klikken, etc. Zo verdienen ze hun geld. Ook kan het zelfs gevaarlijk zijn. Je ziet maar beperkte informatie en daardoor kun je denken dat iedereen er hetzelfde over denkt als jij. Wat natuurlijk niet zo is; het komt door de filters. Op deze website lees je meer over hoe je je wapent tegen de bubbel. Ook kun je dit filmpje bekijken. 

Meer tips

In de presentatie van het mediateam komen nog veel meer tips voorbij. Een kleine greep:

• Surf af en toe anoniem via een privévenster van je browser (incognito), óf met de zoekmachine DuckDuckGo.
• Zet je cookies uit of verwijder ze eens. Dan begin je weer met een schone lei!
• Ga op zoek naar de oorspronkelijke bron: wie is de maker en met welk doel?
• Check deze site, is het een hoax: https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/valse-nieuwssites

Kijk op de website van het mediateam voor meer informatie over de presentaties die ze geven.